Emoties zijn een primaire reactie van onze hersenen en ons lijf op de situatie waarin we ons bevinden. Je lichaam bereidt zich fysiek voor om te kunnen gaan handelen.
In een bedreigende situatie kunnen we bijvoorbeeld boos worden en het bloed naar onze spieren worden gepompt om te gaan vechten.
Of we kunnen juist bang worden en het bloed naar onze spieren worden om te vluchten. Onze visuele focus verandert zodat we snel de omgeving kunnen scannen naar bedreigingen en vluchtmogelijkheden.
In een hoopvolle situatie kunnen we juist enthousiasme ervaren. Ook dan kan bloed naar onze spieren worden gepompt om ons klaar te maken om te rennen naar die boom met rijpe appels of die beek met helder stromend water.
Onderdeel van de fysieke reactie is niet alleen een verandering in bloedverdeling en hartslag, maar ook in ademhaling, stemtoon en -volume, gezichtsuitdrukking en pupilgrootte, houding en beweging, en zelfs de geur die je verspreidt.
Emotionele besmetting
Door de fysieke reactie kunnen we bij een ander herkennen welke emotie er ongeveer speelt. Dit kan bewust of onbewust gebeuren. Ook kan er daardoor ‘emotional contagion’ optreden, oftewel emotionele besmetting.
Emotionele besmetting kan heel prettig zijn. Zo kan een ander je aansteken met diens blijheid en enthousiasme. Inspirerende sprekers gebruiken hun lichaamstaal en hun stem om een bepaalde emotionele staat uit te dragen die aanstekelijk werkt. We zijn als mensen geneigd om fysieke en gedragsaspecten onbewust van anderen te kopiëren, zoals je vaak begint te geeuwen als een ander geeuwt.
Uiteraard kan emotionele besmetting ook onprettig zijn. Als een ander een negatieve emotie ervaart, kan daardoor ook jouw hartslag omhoog gaan en ademhaling versnellen en je je opgejaagd beginnen te voelen.
Wisselwerking mentaal en fysiek aspect
Naast het fysieke aspect hebben emoties ook een mentaal aspect, je gedachten. Wanneer we boosheid ervaren hebben we naast de fysieke reactie ook ‘boze’ gedachten. We herinneren ons zelfs andere dingen wanneer we boos zijn dan wanneer we blij zijn.
Er is een wisselwerking tussen de fysieke en mentale reactie. Zo kunnen bepaalde negatieve gedachten en herinneringen een fysieke reactie opwekken. Je kan echter ook beginnen met een fysieke reactie, zoals door spiegeling van de boosheid van een collega, en dit kan leiden tot negatieve gedachten.
Ook is het mogelijk om je fysieke reactie te beïnvloeden en zo je totale reactie te beïnvloeden. Bijvoorbeeld door je ademhaling bewust te beïnvloeden en je stem. Dit is een manier waarop mensen vaak hun negatieve emoties proberen te verbergen. Echter, wanneer iemand nog steeds de huidige situatie interpreteert als bedreigend, dan zal het lichaam nog steeds fysieke reacties creëren die (onbewust) opgepikt kunnen worden door een ander.
Oorzaken verschillende emotionele reacties
Verschillende mensen kunnen een hele andere emotionele reactie hebben op dezelfde situatie door:
- een andere interpretatie van de situatie
- een andere interpretatie van oplossingsmogelijkheden
Hoe iemand de situatie en de oplossingsmogelijkheden interpreteert is weer afhankelijk van de informatie die iemand op dat moment heeft en de ervaringen uit het verleden.
Voorbeeld
Iemand loopt langs een blaffende hond. De één kan dit interpreteren als een bedreigende situatie en de ander kan dit interpreteren als neutraal of juist als een kans op een hond te aaien. Degene die de situatie beoordeelt als bedreigend, kan verschillende emoties ervaren. Wanneer iemand de ervaring heeft dat ‘vechten’ werkt, dan kan iemand een reactie ervaren die lijkt op boosheid of ‘klaar voor de strijd’. Deze persoon zal eerder geneigd zijn zich groter te maken en harder te gaan praten. Wanneer iemand de ervaring heeft dat ‘vechten’ niet werkt, dan kan iemand een reactie ervaren die lijkt op angst of ‘klaar om te vluchten’. Deze persoon zal eerder geneigd zijn om zich klein te maken en snel door te lopen.
Alle emoties zijn nuttig en niet één emoties is per definitie beter dan de ander. Het is goed om vluchten als je niet kan vechten en het is goed om te vechten als je niet kan vluchten. Ook in het geval van kansen, kunnen verschillende reacties nuttig zijn afhankelijk van de exacte situatie.
Het wordt pas een probleem als de soort emotie en de intensiteit ervan niet overeenkomt met de werkelijkheid. In de huidige samenleving is het ook lastiger dan vroeger omdat de beste oplossing voor de situatie zelden ligt in een fysieke reactie. Daadwerkelijk vechten of vluchten met onze armen en benen is zelden nodig. En wordt vaak afgekeurd.
Emoties kunnen daarom vooral als hinderend worden gezien. Wat hebben we aan al dat bloed richting onze biceps als we toch niet op tafel mogen slaan?
Emoties geven informatie
Maar de emoties bij onszelf en bij anderen geven ons wel heel veel informatie. Afhankelijk van het type emotie en de intensiteit die we ervaren, weten we of iemand de situatie interpreteert als bedreigend of juist als de aanwezigheid van kansen of neutraal. En we krijgen een kijkje in de oplossingsmogelijkheden die iemand (onbewust) ervaart.
Sommige mensen reageren altijd boos. Onafhankelijk van het type bedreiging of juist kans. Mensen die hebben geleerd dat je er alleen komt door te vechten. Anderen bevriezen juist of vluchten. Mensen die geleerd hebben dat vechten niet werkt of juist averechts werkt.
Conclusie
Het onderwerp ‘emoties’ is groot en complex, ook als het gaat over de emoties van anderen op het werk. Een goed begin is om te erkennen dat ze er zijn. Ongeacht hoe zeer we ons best doen om ze te onderdrukken of verbergen.
En dat emoties ook wenselijk zijn. Kom maar op met die blijdschap en dat enthousiasme! En ook voorzichtigheid op bepaalde momenten.
En dat iedereen anders reageert. Niet omdat andere mensen raar of onlogisch zijn. Maar omdat ze andere informatie en ervaringen hebben.
Lezing over Human Factors en emoties?
