Soms doe je in het moment niets, terwijl je achteraf precies weet wat je had willen doen. Op het werk heb je je misschien wel eens afgevraagd waarom je niet direct ‘goed’ reageerde – en wat dat over je zegt.
Maar het zegt niet altijd zo veel. Vaak is de verklaring verrassend simpel en nuchter. En de oplossing ook. De Sokje situatie laat zien dat we soms gewoon te veel van onszelf verwachten.
De eerste keer dat ik Sokje zag, wist ik niet dat ik naar haar keek. Een naamloze kat, regenwater slurpend uit een schaal in de tuin. Ze viel op omdat ze nieuw was, maar ik dacht er verder niet over na. Later die dag zag ik een ‘vermist’-poster in het bushokje. Hé, dat is toevallig… Zou het dezelfde kat zijn? Maar ik kon me haar uiterlijk niet herinneren.
De tweede keer dat ik haar zag, dacht ik: Opletten, Julia. Maar ik was aan de telefoon. Ik probeerde tegelijk te praten én haar kenmerken te onthouden. Na het gesprek liep ik terug naar het bushokje. Ja, ze leek erop. Zeker wist ik het niet. Had ik maar een foto van haar gemaakt.
Maar dat deed ik niet. Net zoals ik vroeger op het werk wel eens niets deed op momenten dat ik achteraf wél iets had willen zeggen. Dan vroeg ik me later af: ben ik niet moedig genoeg? Normaal wel, maar waarom dan nu niet?
Bij Sokje zag ik de simpelere verklaring: mijn aandacht zat al volledig in het gesprek. Er was geen cognitieve capaciteit meer om het gesprek te onderbreken en te schakelen. Hoewel zo’n actie simpel lijkt, maakt het gebruik van een schaarse bron.
Op het werk gaat het vaak net zo. We zitten met volle aandacht in een overleg en hebben geen energie over om alert te zijn op gebeurtenissen buiten de hoofdlijn. Tot ze ons later te binnen schieten:
- Een grapje dat net de plank misslaat.
- Een taak die iemand zomaar kreeg toegeschoven.
- Een beslissing die te snel werd genomen.
- Eer die aan de verkeerde persoon wordt gegeven.
De eerste keer valt het je op, maar dringt de noodzaak tot actie nog niet direct door.
De tweede keer herken je het, maar lukt reageren nog steeds niet altijd, zeker als je vooraf geen plan hebt gemaakt.
De volgende keer dat ik Sokje zie, weet ik wat ik ga doen: ‘zien’ → ‘onderbreken’ → ‘foto maken’. Zo’n vooraf bepaalde cue-actiecombinatie helpt omdat dan de gewenste actie te activeren is vanuit het geheugen. Dit vraagt veel minder cognitieve energie en minder bewuste initiatie.
Was het efficiënter geweest als ik de eerste keer al had gehandeld? Ja, maar dat was niet realistisch. De eerste keer was er geen reden voor herkenning van wat er speelde. Ook de tweede keer was mijn gedrag niet vreemd.
Veel werksituaties lijken op de Sokje situatie. Alleen verwachten we dan vaak te veel van anderen en van onszelf. ‘Direct herkennen. Direct goed reageren.’ Dat is niet realistisch. Soms hebben we gewoon een aanloopje nodig. Moeten we ons brein wat instructies geven. En zullen we daarna reageren zoals we willen.
Ik wacht nog op de derde keer dat ik Sokje zie. Ik ben er klaar voor.
Gerelateerde posts
Ik post regelmatig. 🥳 Lees je mijn nieuwste posts liever op LinkedIn? Je bent van harte welkom om me daar te volgen. Klik hier om naar mijn LinkedIn profiel te gaan.